Sau một năm học vất vả cùng những đợt thi căng thẳng, các em học sinh bắt đầu bước vào kỳ nghỉ hè để thư giãn và phục hồi năng lượng. Thế nhưng, đây cũng là khoảng thời gian làm không ít phụ huynh lo lắng. Việc trẻ không đến trường, có nhiều thời gian ở nhà sẽ tạo cơ hội cho các em tham gia các hình thức giải trí khác nhau. Một trong số đó là sử dụng mạng Internet, tham gia các game online. Khi việc sử dụng Internet kéo dài với thời lượng không hợp lý, dễ có nguy cơ gây ảnh hưởng tiêu cực đến sức khỏe của trẻ.
Dấu hiệu cảnh báo ‘nghiện internet’
Internet chính thức ra đời vào năm 1991 và dần đóng vai trò quan trọng hàng đầu trong đời sống của con người thời đại hôm nay. Nhờ vào mạng internet mà chúng ta có thể liên lạc, tìm kiếm thông tin và gia tăng cơ hội học hỏi, làm việc một cách dễ dàng. Thế nhưng, nếu không chủ động kiểm soát, công cụ này dễ gây nên tình trạng lệ thuộc và chi phối cuộc sống của con người.
Cho đến thời điểm hiện nay, trong các sổ tay thống kê và chẩn đoán các rối loạn tâm thần, người ta vẫn chưa đưa ra khái niệm chính thức về tình trạng ‘nghiện internet’ hay ‘nghiện game’. Tuy nhiên, từ năm 1996, nhà tâm lý học Kimberly S.Young tại Hoa Kỳ đã tiến hành nghiên cứu đầu tiên và đưa ra khái niệm ‘nghiện internet’ (Internet Addiction). Theo bà đề xuất, tình trạng ‘nghiện internet’ có thể được xác định dựa trên 8 tiêu chí sau đây:
- Bận tâm với internet khi luôn nghĩ về hoạt động online của mình ờ lần trước hay các lần sắp tới.
- Nhu cầu gia thời gian sử dụng internet
- Nhiều lần thất bại khi cố gắng kiểm soát, giảm bớt hoặc ngưng sử dụng internet.
- Bồn chồn, ủ rũ, buồn phiền hoặc dễ cáu kỉnh khi cố gắng giảm hoặc ngưng sử dụng internet
- Online trên mạng internet trong thời gian nhiều hơn so với dự định ban đầu
- Hủy hoại hoặc nguy cơ mất mối quan hệ quan trọng, mất việc làm, mất cơ hội học tập hoặc đề bạt vì internet
- Nói dối những người trong gia đình, nhà trị liêu hoặc những người khác để che dấu mức độ bị cuốn hút vào internet
- Sử dụng internet như một cách thức để tạm tránh đối diện với những vấn đề khó khăn trong cuộc sống hay những cảm xúc khó chịu như lo lắng, thất vọng, mặc cảm…
Nếu một người có từ 5/8 dấu hiệu kể trên trở lên, có thể họ đang cần sự hỗ trợ từ gia đình, nhà chuyên môn cho vấn đề nghiện internet của mình. Tuy lệ thuộc internet không có cơ chế giống nghiện chất nhưng nơi người nghiện vẫn xuất hiện các dấu hiệu hết sức đặc trưng tình trạng ‘nghiện’. Đó là việc gia tăng thời lượng sử dụng ngày càng nhiều (dung nạp), có sự trăn trở bận tâm và tìm kiếm xoay quanh chủ đề internet và những phản ứng khó chịu khi tìm cách giảm sử dụng (triệu chứng cai).
Thông thường, những người ‘nghiện Internet’ sẽ có thời gian sử dụng quá 38 giờ/ tuần cho mục đích không liên quan đến học tập hay làm việc và gây ra ra những hậu quả tiêu cực cho bản thân.
Nguyên nhân của nghiện internet
Có rất nhiều lý do để một người rơi vào tình trạng nghiện internet. Bắt đầu bằng việc sử dụng nhiều, lạm dụng dẫn đến kết quả là lệ thuộc vào internet và làm ảnh hưởng đến cuộc sống, các mối quan hệ, công việc. Ở mỗi độ tuổi, internet lại thu hút các đối tượng ở những khía cạnh khác nhau.
Trẻ tuổi mẫu giáo, tiểu học thường tìm đến các chương trình hoạt hình, video thiếu nhi có nhiều hình ảnh trực quan sinh động, âm thanh, chuyển động hấp dẫn. Ở tuổi vị thành niên và dậy thì, nhiều bạn trẻ tìm đến internet như một kênh thông tin để khám phá thế giới. Ngoài ra, ở giai đoạn này, vị thành niên có nhu cầu lớn về khẳng định hình ảnh bản thân và xây dựng căn tính.
Những trò chơi online, đặc biệt là game nhập vai cho phép người chơi cơ hội để thể hiện mình qua các nhân vật anh hùng, hiệp sĩ với chiến công lừng lẫy. Có thể, những ‘chiến tích’ trên game cũng là một cách bù đắp lại những thất bại trong học tập, cuộc sống mà trẻ đang gặp phải.
Một yếu tố khác cũng cần được quan tâm là áp lực đồng đẳng (peer pressure) thúc đẩy các trẻ em vị thành niên tham gia trò chơi, mạng xã hội để gia nhập vào các hội, nhóm bạn và tham gia tương tác, thảo luận cùng nhau.
Bên cạnh đó, nhiều người cũng tìm đến internet như một cách giải toả quen thuộc trước những áp lực cuộc sống, căng thẳng trong công việc hay các cảm xúc lo âu, cô đơn, buồn phiền. Điều này tương tự với cơ chế tìm đến những hình thức giải toả khác như ‘nghiện’ mua sắm, đánh bạc, tình dục…
Chuyên gia Tâm lý Vương Nguyễn Toàn Thiện
Đơn vị Tâm lý – Bệnh viện Nhi Đồng Thành Phố
