Một sáng thức dậy, soi mình trong kiếng, giật mình thấy ta không còn là “ta nho nhã” một thời nữa. Bây giờ, mặt tròn, bụng ngấn mỡ, đùi to, đi đứng chậm chạp nặng nề. Còn nữa, kim đồng hồ chỉ số đo cân nặng của ta vọt lên đến chóng mặt làm … ớn lạnh!
Các chuyên gia sức khỏe vẽ nên một viễn cảnh sức khoẻ xám xịt: nào là béo phì, nguy cơ bệnh lý tim mạch (xơ vữa động mạch, bệnh mạch vành …), bệnh tăng huyết áp, tăng cholesterol máu, gan nhiễm mỡ, đái tháo đường, nguy cơ mắc một số bệnh ung thư, bệnh gout…Có rất nhiều lý do có thể biến sức khỏe chúng ta thành những viễn cảnh đáng sợ nêu trên. Nhưng có một lý do tưởng chừng như đơn giản mà không phải ai cũng biết đó là: thực tế sức khỏe chúng ta, tốt hơn hay xấu đi, phần lớn bị ảnh hưởng bởi thói quen ăn uống của chính bản thân mình.
Có thể “điểm mặt” một số thói quen ăn uống thường gặp có khả năng sinh bệnh như sau:
- Thói quen ăn không kiểm soát được thế nào là …đủ:
- Ra sức … ăn gắng dù đã no: có thể vì tính tiết kiệm, tiếc của, tiếc công người thân yêu nấu nướng (chưa kể, các bà nội trợ hay ép cả nhà ăn cho hết đồ ăn trên bàn vì quan niệm “để dư là … tội trời”)
- Tâm lý ăn … phấn khích mỗi lúc tiệc tùng: với tâm trạng hào hứng, vui vẻ khiến hầu hết mọi người mời nhau ăn thật no mới ngưng cuộc vui.
- Ăn “quyết tâm”: tiệc buffet, với thức ăn phong phú kèm tâm lý nghĩ rằng phải ăn cho đủ … vốn bỏ ra khiến thực khách càng ra sức ăn thật nhiều.
- Cuộc sốngbận rộn: nhiều người có thói quen ăn vội một bữa ăn chưa đầy 10 phút, điều này dễ khiến cho họ ăn quá no trước khi họ cảm nhận được để ngưng lại.
- Thói quen vừa ăn vừa lướt web, facebook, xem tivi: làm tăng nguy cơ mắc bệnh béo phì do xu hướng ăn nhiều thực phẩm không lành mạnh (snack, khoai tây chiên, nước ngọt có gaz …) và kèm không nhận thức được bản thân đã no nên ăn nhiều hơn nhu cầu cần thiết.
Thói quen nạp một lượng lớn thức ăn nhiều hơn so với nhu cầu bản thân qua nhiều ngày tháng khiến cơ thể dễ dàng đối diện với nguy cơ béo phì. Và hậu quả của béo phì là những căn bệnh phiền toái khác xếp hàng tiếp nối ngay theo sau (tim mạch, tăng huyết áp, bệnh gout, đái tháo đường …)
- Thói quen ăn nhiều đạm động vật giàu cholesterol, ăn nhiều thực phẩm chứa gốc purin : Có thể kể đến các loại thịt như thịt heo, thịt bò …, phủ tạng động vật như lòng, tim, gan, thận, óc… Nhóm thực phẩm này rất giàu cholesterol không những không tốt cho tim mạch, làm tăng huyết áp mà còn tăng nguy cơ bị bệnh gout.
- Ăn quá nhiều đồ hải sản : Hải sản như nghêu sò ốc hến, tôm hùm giàu cholesterol luôn thường trực trong những buổi nhậu lai rai cùng beer quên cả không gian và thời gian! Điểm quan trọng nhất đáng bàn ở đây về lâu dài, ngoài hệ lụy gây tăng cholesterol máu, gan nhiễm mỡ, nguy cơ bệnh lý tim mạch, còn kể đến là nguy cơ xuất hiện bệnh gout nhanh chóng khi ăn các thực phẩm kể trên cùng lúc uống beer.
- Ăn nhiều đồ nướng : Không khó khăn lắm để có thể nhận thấy các quán nướng, làng nướng mọc lên nhan nhãn khắp phố phường trong cuộc sống hiện nay. Dưới tác động bởi nhiệt độ cao khi nướng khiến thịt dễ sinh ra các hợp chất có khả năng tác động lên cấu trúc tế bào cơ thể gây ung thư.
- Ăn quá ít rau quả, ít chất xơ : Rau quả trái cây là nguồn thực phẩm cung cấp nhiều chất xơ, sinh tố, khoáng chất bao gồm cả những chất chống oxy hoá quan trọng giúp cơ thể nhuận tràng, nâng cao sức đề kháng, tác dụng giải độc, làm chậm quá trình lão hoá. Thế nhưng hiện nay, thói quen ăn rau quả chưa được chú trọng nên lượng chất xơ của nhiều người rất thiếu. Khoa học đã cho thấy có mối liên hệ giữa ung thư đại trực tràng với thói quen ăn kéo dài các món nướng, sử dụng thức ăn nhanh, ăn nhiều chất béo động vật, ăn nhiều thịt đỏ, ít chất xơ.
- Ăn quá mặn : Muối là thành phần không thể thiếu trong chế biến thực phẩm hàng ngày, nhưng muối được coi là một ‘đồng phạm’ có thể gây ung thư dạ dày nếu sử dụng không hợp lý. Tuy nhiên, các món chứa nhiều muối (nước mắm, nước tương, đồ hộp, lạp xưởng, xúc xích, giò chả …, các loại hải sản khô như cá khô, tôm khô, mực khô…, thực phẩm muối chua như dưa, cà, mắm, tương ớt…) vẫn đang còn là những thực phẩm rất được ưa chuộng hiện nay.
- Thích đồ ăn nhanh : Thỏa hiệp với thói quen này có nghĩa chẳng chóng thì chày ta sẽ từng bước gia nhập hội béo phì, leo lên nấc thang đến với các bệnh lý tim mạch và rất có khả năng bén duyên cùng bệnh đái tháo đường!
- Thói quen ăn thực phẩm tái sống:
Kiểu ăn này ngoài việc gây ra tình trạng ngộ độc cấp do không đảm bảo vệ sinh an toàn thực phẩm thì còn gây ra một hậu quả khác cũng không kém phần nguy hiểm, đó là tình trạng nhiễm giun sán. Giun sán sẽ lây từ vật nuôi sang người khi ta ăn phải thịt có ấu trùng chưa được nấu chín từ các món như nem sống, thịt lợn tái …Ăn tiết canh lợn dễ bị nhiễm liên cầu khuẩn lợn đe dọa tính mạng
- Uống nhiều rượu – beer:
Thói quen uống rượu beer gây hại nhiều hơn là có lợi cho cơ thể. Rượu beer kéo dài là một trong những nguyên nhân phổ biến dẫn đến (hoặc làm nặng hơn) bệnh lý tim mạch, tăng huyết áp, đái tháo đường, bệnh gout. Uống rượu kéo dài dễ gây xơ gan về sau. Dẫu sao, bằng cách phối hợp chế độ ăn hợp lý, tránh xa những thói quen ăn uống có hại nêu trên, tăng cường vận động, thực hiện lối sống năng động hằng ngày của mình, chúng ta ai cũng có thể có một sức khỏe chất lượng đến không ngờ. Chắc hẳn rằng, bức tranh ảm đạm về một tương lai sức khoẻ xám xịt do các bác sĩ vẽ nên chỉ là một điều gì đó xa vời vợi !
ThS.Bs.CK2.Dương Công Minh – Trưởng Khoa
Khoa Dinh dưỡng – Tiết chế
Bệnh viện Nhi Đồng Thành Phố
