Xử trí các chấn thương mắt tại nhà

Tai nạn hy hữu ập đến tưởng chừng cướp đi mắt trái và thị lực của em gái 9 tuổi. Đầu tháng 3, em đang đi xe đạp điện trò chơi trong công viên, khi ra đến lề hành lang công viên thì gặp phải một người chạy xe đạp điện chạy tới, cả 2 đều phanh cho xe dừng lại gấp, kết quả là xe đạp điện ngã làm tay phanh đ.âm vào mắt trái của trẻ. 

Sau tai nạn trẻ tỉnh, ghi nhận mảnh tay phanh gãy, đâm vào hốc mắt trái, chảy m.áu nhiều, được người nhà đưa vào Bệnh viện Nhi Đồng Thành Phố.

Trước khi đưa bệnh nhân bị chấn thương mắt đến bệnh viện cần có bước đầu sơ cứu đúng cách giúp ngăn chặn được nhiều nguy cơ gây nguy hiểm đến thị lực và sức khỏe đôi mắt.

Những chấn thương mắt thường gặp

Rất nhiều yếu tố ngoại cảnh có thể gây chấn thương mắt, tùy thuộc vào từng trường hợp mà bạn nên có cách ứng biến khác nhau. Chấn thương mắt có thể xảy ra ở bất kỳ đâu, đôi khi là ngay tại nhà của bạn hoặc ở nơi làm việc. Những chấn thương mắt thường gặp phải là:

– Tổn thương do chịu ảnh hưởng của bức xạ mặt trời. 

– Trầy xước giác mạc do sự xâm nhập của cát, bụi.

– Bị bỏng mắt do hóa chất bắn vào mắt.

– Các vết trầy xước do dị vật tác động (cành cây, vụn gỗ, kim loại,…).

– Dùng kính áp tròng thường xuyên mà ít vệ sinh mắt.

Đối với những vết thương nhỏ, hẳn bạn sẽ không cần điều trị khi chưa có triệu chứng. Chỉ cần chăm sóc mắt tốt và cho mắt nghỉ ngơi điều độ là đã đủ giúp bạn cải thiện thị lực. Thế nhưng, nếu tổn thương ở mắt lớn và nghiêm trọng, lúc này bạn cần có phương pháp ứng phó ngay.

Có 3 mức độ chấn thương mắt:

– Chấn thương phần phụ (phần bảo vệ bên ngoài của mắt) như mi mắt, lệ đạo…

– Chấn thương trong mắt như giác mạc (lòng đen), kết mạc (lòng trắng).

– Chấn thương cả mi mắt lẫn trong mắt (cả phần chính lẫn phần phụ).

Chấn thương mắt chia làm hai loại:

– Chấn thương đụng dập: Thường không chảy máu ra ngoài nhưng gây dập bên trong do những vật tù đập vào mắt như: Nắm tay, quả bóng, trái banh tennis… gây ra các tổn thương cho mắt và các bộ phận quanh mắt như tụ máu, bầm mi mắt, hốc mắt; chảy máu trong mắt như xuất huyết kết mạcxuất huyết tiền phòng, pha lê thể, võng mạc…; tổn thương các tổ chức của mắt như thể thủy tinh, võng mạc, thần kinh thị…; gây vỡ các thành xương bảo vệ mắt.

– Bỏng mắt thường gặp các dạng sau: Bỏng mắt do hóa chất, nhiệt, keo dán sắt. Trong các nguyên nhân gây bỏng, bỏng do hóa chất thường gây ra những tổn thương rất nặng nề ở cả mi mắt, lòng trắng, lòng đen. Nhẹ thì giảm thị lực, nặng đưa đến mù mắt, teo nhãn, có khi phải bỏ mắt…

– Chấn thương xuyên thủng: Thường gây rách tổ chức và chảy máu ra bên ngoài, thường do các vật sắc nhọn đâm vào mắt như mảnh ly vỡ, dao kéo, đất đá… gây ra các tổn thương như rách, vỡ các thành phần trong và ngoài mắt như rách da mi, đứt đường dẫn nước mắt, rách kết mạc, giác mạc, đục vỡ thể thủy tinh… và làm thoát các tố chức bên trong mắt ra ngoài hoặc để lại những vật lạ bên trong mắt: Dị vật nội nhãn, dị vật hốc mắt…

Điều trị chấn thương mắt rất phức tạp, tốn kém và mất nhiều thời gian nhưng kết quả thường không như mong muốn. Do vậy, phòng tránh chấn thương, bảo vệ mắt là biện pháp hiệu quả, thiết thực nhất.

Cách xử trí chấn thương mắt tại nhà

Xử trí chấn thương mắt ban đầu đúng cách sẽ tránh làm tổn thương mắt nghiêm trọng hơn và giúp phần xử lý tiếp theo được thuận lợi và góp phần phục hồi mắt về sau tốt hơn.

  • Đối với chấn thương phần phụ của mắt: Mi mắt, hốc mắt, lệ đạo.

Nếu là chấn thương đụng dập như bầm máu mi mắt, sưng phù, tụ máu quanh hốc mắt nên sử dụng băng che mắt lại rồi đến cơ sở chuyên khoa mắt gần nhất để khám và điều trị.

  • Đối với chấn thương trong mắt: Giác mạc (lòng đen) và kết mạc (lòng trắng).

Đối với dị vật kết giác mạc (bụi, mạt sắt), tránh dụi mắt vì có thể làm dị vật ghim sâu hơn hay làm trầy lòng đen. Hãy chớp mắt vào ly nước sạch giúp dị vật trôi ra ngoài. Nếu không được, hãy đến cơ sở y tế chuyên khoa mắt để được lấy ra.

Đối với các trường hợp có vết thương xuyên thủng trong mắt kèm dịch nhầy nhớt, lẫn máu: Băng mắt ngay và chuyển đến cơ sở có chuyên khoa mắt gần nhất, không rửa mắt bằng nước và tuyệt đối không được tự ý lấy những vật lạ như đất, đá, cây… cắm trong mắt ra.

Đối với các trường hợp bỏng mắt:

Dù do bất cứ nguyên nhân gì đều phải rửa mắt ngay tại chỗ bằng các loại nước sạch có sẵn, rửa càng nhiều càng tốt (có thể để mắt dưới vòi nước máy để rửa hoặc vục mặt vào thau nước lớn để rửa từ 5 – 10 phút). Trừ trường hợp bỏng vôi sống phải lấy hết vôi ra trước khi tiến hành rửa mắt vì vôi sống gặp nước mắt sẽ sôi lên gây thêm bỏng nhiệt. Sau đó, băng mắt và chuyển đến bệnh viện chuyên khoa mắt không được chậm trễ vì bất cứ lý do gì.

Chú ý: Băng mắt nhẹ nhàng, không nên ép chặt vì các tổ chức nội nhãn sẽ phòi ra hết. Nên băng che hoặc dùng khiên che bảo vệ mắt có lỗ sẽ tiện lợi hơn.

Phòng Điều dưỡng
Bệnh viện Nhi Đồng Thành Phố