Sốt xuất huyết là một bệnh do các virus Dengue được truyền bởi muỗi Aedes aegypti, phổ biến nhất ở các vùng nhiệt đới và cận nhiệt đới. Tần suất sốt Dengue ngày càng tăng trong vòng 50 năm qua, khoảng 50-100 triệu người mắc mỗi năm. Muỗi vằn là vật trung gian truyền bệnh, đây là loại muỗi sống ở những nơi bùn lầy nước đọng chung quanh nhà, hoặc các nơi ẩm thấp tối tăm trong nhà.

Có 4 chủng virus Dengue là DENV-1, DENV-2, DENV-3, DENV-4. Cả 4 chủng đều có thể gây bệnh. Nhiễm một loại virus có khả năng tạo nên miễn dịch suốt đời nhưng chỉ chống lại chính loại huyết thanh virus đó mà thôi. Chính vì vậy mà những người sống trong vùng lưu hành dịch Dengue có thể mắc bệnh nhiều hơn một lần trong đời.

Bệnh sốt Dengue và sốt xuất huyết Dengue có biểu hiên lâm sàng đa dạng, từ không triêu chứng đến các thể nặng. Bệnh có thể khởi phát với các triệu chứng như đau đầu, khó chịu, mệt mỏi, đau nhức cơ, chấm xuất huyết dưới da… Sốt Dengue thể nhẹ có thể tự giới hạn và các thể nặng của nó như sốt xuất huyết Dengue và hội chứng sốc Dengue có thể đe dọa tính mạng. Việc chẩn đoán nhiễm virus sốt xuất huyết thường không thể chỉ dựa vào các triệu chứng lâm sàng bởi vì triệu chứng sốt nhiều khi không rõ ràng, khó phân biệt với sốt do các nguyên nhân khác. Do đó, việc chẩn đoán sốt xuất huyết Dengue thường phải dựa vào các xét nghiệm kháng thể Dengue IgM và IgG hoặc Real-time PCR để phát hiện Dengue-RNA. Tuy nhiên, kháng thể Dengue IgM thường xuất hiện muộn vào ngày thứ 3-4 và Dengue IgG thường xuất hiện vào ngày thứ 14 sau khi nhiễm Dengue nguyên phát, nên việc chẩn đoán thường chậm; còn Real-time PCR để phát hiện Dengue RNA sớm nhưng chỉ có thể thực hiện được ở các phòng xét nghiệm hiện đại.

Gần đây, kháng nguyên Dengue NS1 được cho là một dấu ấn sinh học mới cho chẩn đoán sớm nhiễm virus Dengue. Kháng nguyên Dengue NS1 là một glycoprotein, được tổng hợp ở cả ở dạng màng tế bào và dạng được bài tiết, xuất hiện trong huyết thanh bệnh nhân nhiễm virus Dengue giai đoạn sớm, có thể phát hiện trước khi hình thành các kháng thể Dengue IgM và IgG. Kháng nguyên Dengue NS1 có thể phát hiện sớm trong máu ở cả bệnh nhân nhiễm Dengue thể nguyên phát hoặc thứ phát, ngay cả khi Dengue-RNA còn âm tính và Dengue IgM còn chưa xuất hiện.

Trường hợp kết quả NS1 (+) cho thấy bệnh nhân có tình trạng sốt Dengue cấp. Kháng nguyên NS1 thường được phát hiện từ ngày 1-2 sau khi nhiễm virus và có thể đến 9 ngày sau khi khởi phát triệu chứng. Kháng nguyên NS1 có thể được phát hiện trong đợt nhiễm virus Dengue thứ phát nhưng chỉ phát hiện được trong thời gian ngắn (từ ngày 1-4 sau khi triệu chứng khởi phát). Tuy nhiên, khi NS1 (-) âm tính cũng không loại trừ được bệnh nhân có nhiễm virus Dengue. Xét nghiệm kháng nguyên Dengue huyết thanh có độ nhạy 97,9% và có độ đặc hiệu là 99%.

Hiện nay, tại Bệnh viện Nhi đồng thành phố đã triển khai kỹ thuật phát hiện kháng nguyên Dengue NS1 giúp phát hiện sớm sốt xuất huyết Dengue, qua đó góp phần vào viêc chẩn đoán sớm để điều trị có hiêu quả và phòng chống kịp thời bênh sốt Dengue và sốt xuất huyết Dengue.

KHỐI XÉT NGHIỆM
BỆNH VIỆN NHI ĐỒNG THÀNH PHỐ