“Con tôi bị tự kỷ …”

Cho đến nay, tự kỷ vẫn chưa được xác định chính xác nguyên nhân cũng như chưa có thuốc chữa trị dứt điểm. Bởi thế, nếu một phụ huynh nhận thức rõ bản chất của ‘tự kỷ’ thì việc con mình được xác định mắc chứng này quả là một ‘tin dữ’ không dễ chấp nhận. Tâm lý của phụ huynh khi đón nhận chẩn đoán tự kỷ của con có thể sẽ diễn ra theo tiến trình 5 giai đoạn sau đây:

• Chối bỏ: Ban đầu phụ huynh sẽ không chấp nhận chẩn đoán của bác sĩ và có xu hướng đưa con đến nhiều cơ sở y tế khác để khám với hy vọng có một chẩn đoán khác. Nhiều phụ huynh cho rằng con mình vẫn chạy nhảy bình thường nên sẽ không mắc tự kỷ, vì nghĩ rằng trẻ tự kỷ phải “ngồi yên một chỗ” mà không biết rằng một trẻ tự kỷ vẫn có thể có các biểu hiện lăng xăng, tăng động.

• Giận dữ: Sau giai đoạn chối bỏ ban đầu, khi trở về với những dấu hiệu chậm giao tiếp, kém tương tác nơi con, nhiều phụ huynh sẽ có cảm xúc giận dữ. Ba mẹ đổ lỗi, quy trách nhiệm cho nhau hoặc cho ông bà, người nuôi dưỡng là nguyên nhân khiến trẻ bị mắc tự kỷ. Bầu không khí của gia đình có thể trở nên căng thẳng, bất hòa và có nguy cơ dẫn đến những đổ vỡ. Một số người đôi khi lại giận dữ với chính bản thân mình và có mặc cảm tội lỗi, cảm giác thất bại trong việc nuôi dưỡng con.
• Thương lượng trả giá: Phụ huynh đi tìm những nguyên nhân mà mình cho rằng đưa đến tình trạng xấu của con mình. Nhiều người có thể cho rằng nếu trước đây không cho trẻ xem tivi nhiều, dành thời gian nhiều hơn cho con thì có lẽ con đã không mắc tự kỷ. Tuy nhiên cho đến nay, giả thuyết về việc cách chăm sóc của ba mẹ làm con mắc tự kỷ đã không còn được chấp nhận và tự kỷ được xem là một khuyết tật bẩm sinh. Có nhiều phụ huynh sẽ cố đi tìm mọi cách “chữa trị tự kỷ” và cho con áp dụng với hy vọng con sẽ hết bệnh.

• Buồn bã: Qua nhiều loay hoay, xoay sở với vấn đề của con, đến giai đoạn này phụ huynh có phần đã chấp nhận thực tế. Họ sẽ cảm thấy buồn bã, thất vọng, mệt mỏi và chán nản,… Một số người có thể rút lui vào thế giới riêng của mình và cảm thấy mất hứng thú với các hoạt động thường ngày. Nếu các yếu tố trên ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống cũng như hiệu quả công việc, phụ huynh cần phải được hỗ trợ riêng về tâm lý trong giai đoạn khó khăn này.
• Chấp nhận: Vượt qua tất cả, phụ huynh sẽ trở lại với cuộc sống và đối diện với những vấn đề đang diễn ra nơi trẻ. Khi đó, phụ huynh có thể chấp nhận được con của mình, với cả những gì thuộc về con. Tình yêu thương của gia đình chính là chất xúc tác cần thiết để phụ huynh đón nhận được trẻ như là một quà tặng của cuộc sống. Phụ huynh sẽ nhận ra rằng dù con ra sao thì cũng là do mình sinh ra và là một thành viên của gia đình.

Trong cái nhìn của tâm lý học, không bao giờ có hai cá thể giống nhau hoàn toàn. Với mỗi người, tiến trình trên có thể diễn ra nhanh, chậm khác nhau hay có thể có sự đảo lộn các bước. Trên tất cả, tình yêu thương của cha mẹ sẽ là động lực để gia đình vượt qua được những khó khăn trong quá trình đón nhận chẩn đoán và can thiệp cho trẻ. Tương tự như người lớn, mỗi đứa trẻ là một thế giới hoàn toàn đặc biệt và độc nhất mà ở đó người làm chuyên môn phải hết sức thận trọng để tiếp xúc, quan sát và khám phá, mới có thể đưa ra những nhận định khách quan. Vì thế, với sự quan tâm của phụ huynh khi đưa con em đến khám tại những cơ sở chuyên môn sẽ là yếu tố quyết định trong việc giúp nhận diện khó khăn nơi trẻ và có những biện pháp can thiệp thích hợp cũng như hỗ trợ cho thân nhân một cách toàn diện nhất.

Chuyên gia tâm lý Vương Nguyễn Toàn Thiện
Đơn vị tâm lý – Bệnh viện Nhi Đồng Thành Phố

 Nguồn tham khảo: Theo Tạp chí Sức Khỏe – khoe24h