Hướng dẫn chăm sóc trẻ sau tiên Vắc xin

Theo thống kê của Cục Y tế dự phòng Bộ Y tế từ 01/01/2018 đến 31/3/2018, cả nước ghi nhận ghi nhận 2.420 trường hợp phản ứng thông thường và 06 trường hợp tai biến nặng sau tiêm chủng.

Về phản ứng thông thường sau tiêm chủng: ghi nhận các trường hợp phản ứng tại chỗ (sưng, nóng, đỏ đau tại vị trí tiêm), sốt <39 0C cả trong tiêm chủng mở rộng và tiêm chủng dịch vụ. 

Về tai biến nặng sau tiêm chủng: Trong quý I năm 2018, cả nước ghi nhận 06 trường hợp tai biến nặng sau tiêm chủng các vắc xin trong tiêm chủng mở rộng và không có trường hợp tai biến nặng sau tiêm chủng vắc xin trong tiêm chủng dịch vụ. 

Bên cạnh các tai biến nặng sau tiêm chủng, cũng có những phản ứng sau tiêm chủng nhẹ có thể xảy ra làm cho các bậc cha mẹ lo lắng về tình trạng sức khỏe của trẻ. Nếu phụ huynh không được trang bị các kiến thức về theo dõi và chăm sóc cho trẻ sau tiêm chủng sẽ làm tình trạng của trẻ nặng hơn.

Loại Vắc xin Các phản ứng thường gặp sau tiêm
Vắc xin viêm gan B cho trẻ sơ sinh Đau tại chỗ tiêm, sốt nhẹ, buồn nôn, đau cơ hoặc khớp.
DTPa Sốt nhẹ: đỏ, đau nhức và sưng tại chỗ bị tiêm.
Hib Sưng, tấy đỏ và đau tại chỗ tiêm, sốt nhẹ.
Bại liệt (OPV) Nhức đầu nhẹ, đau nhức cơ,tiêu chảy nhẹ.
Sởi, quai bị, rubella   Phản ứng thường xảy ra 7 – 12 ngày sau khi tiêm. Mệt mỏi, sốt nhẹ, phát ban nhẹ, sưng hạch.
Viêm màng não  C Đau, sưng đỏ tại chỗ tiêm, sốt, khó chịu, chán ăn
Thuỷ đậu Đỏ tại chỗ tiêm, đau hoặc sưng tấy, sốt, phát ban nhẹ 10-21 ngày sau khi tiêm.
IPV Sốt, khóc, chán ăn, đau, sưng, đỏ tại chỗ tiêm.
Phế cầu khuẩn Đỏ, đau tại chỗ tiêm hoặc sưng, sốt nhẹ, buồn ngủ, cáu gắt.
Quinvaxem, Infranrix, Pentaxim Sốt, sưng đỏ chỗ tiêm, có thể tự khỏi sau 1-2 ngày

Cách chăm sóc trẻ sau tiêm phòng:

Trẻ sốt sau tiêm vắc xin:Sốt là phản ứng thường gặp ở cơ thể trẻ sau khi tiêm chủng. Tuy nhiên khi trẻ bị sốt, mẹ cần kiểm tra nhiệt độ của trẻ 2-3 giờ/ lần. Nếu thấy trẻ sốt trên 38,5 độ cần cho bé uống thuốc hạ sốt, còn ở dưới mức này mẹ chỉ cần theo dõi và chườm ấm cho trẻ.

Lưu ý:

  • Khi trẻ bị sốt nên cho trẻ mặc quần áo thoáng mát, dễ thoát nhiệt.
  • Cho trẻ bú mẹ nhiều hơn hoặc uống nhiều nước.
  • Cho bé ăn đồ ăn lỏng hơn thường ngày và dễ tiêu.
  • Cách chườm ấm để hạ sốt cho trẻ:

Sử dụng khăn nhúng vào nước ấm, mẹ có thể kiểm tra nhiệt độ của nước bằng cách cho khuỷu tay xuống chậu nước nếu thấy giống nước tắm là được. Sau đó vắt khăn cho ráo nước, 2 khăn đặt ở hai hõm nách, 2 khăn ở bẹn còn 1 khăn lau xung quanh người. Cứ 2-3 phút lại thay khăn 1 lần. Theo dõi nhiệt độ nước, khi nào nước không còn ấm thì cho thêm nước nóng. Cách 15 phút kiểm tra lại nhiệt độ, ngừng lau khi nào nhiệt độ cơ thể bé xuống dưới 38 độ. Sau đó lau khô người mặc lại quần áo mỏng cho bé.

  • Không dùng nước lạnh, tắm nước đá hay lau mát cho trẻ bằng rượu…
  • Uống thuốc hạ sốt với liều lượng là 10 mg đến tối đa là 15mg/kg cho mỗi lần uống. Sau 30 phút dùng thuốc kiểm tra lại nhiệt độ của trẻ. Nếu trẻ còn sốt thì cho uống thuốc hạ sốt sau 4-6 giờ và không quá 60mg/kg/24h. Ví dụ như bé 10kg liều dùng từ 100-150mg.

Xử trí khi bé bị sưng đỏ sau tiêm phòng vắc xin:Một số trẻ em do cơ địa quá nhạy cảm vùng da tiêm phòng sẽ bị sưng đỏ và nổi cục cứng. Tình trạng này ở trẻ có thể kéo dài từ 6-8 tiếng. Mẹ có thể lấy một miếng gạc lạnh để chườm mát cho trẻ để trẻ thấy dễ chịu. Mẹ chỉ nên chườm trong khoảng 15 – 20 phút.. Sau 24 giờ tiếp theo, có thể chườm nóng để vết sưng tấy mau biến mất,  tạo điều kiện cho da trao đổi với môi trường bên ngoài để nhanh chóng phục hồi.

Một số người đưa ra mẹo xát chanh hoặc đắp một lát khoai tây mỏng vào chỗ tiêm để giảm sưng tấy cho trẻ. Tuy nhiên, các mẹ cần thận trọng vì làn da của trẻ rất nhạy cảm, làm như vậy có thể gây tăng nguy cơ nhiễm khuẩn cho vết tiêm. Với trường hợp trẻ bị sưng to, xuất hiện hạch kéo dài nhiều tuần thì nên sớm đưa trẻ đến cơ sở y tế để thăm khám.

Sau khi tiêm xong nếu trẻ có quấy khóc liên tục thì cha mẹ cần xử trí như thế nào?Sau khi tiêm phòng, các mẹ nên ở lại cơ sở y tế từ 15-30 phút thời theo dõi xem trẻ có gặp phản ứng sau tiêm không. Theo dõi trẻ trong vòng 12 giờ sau tiêm, nếu trẻ chỉ có biểu hiện quấy khóc thì  đây là dấu hiệu bình thường.

Còn nếu trẻ vẫn khóc liên tục hơn 3 tiếng đồng hồ, trong vòng 2 ngày sau khi tiêm chủng kèm theo bỏ bú, biếng ăn, mệt mỏi, không ngủ, da khô thì nên đưa trẻ tới bệnh viện để kiểm tra sức khỏe.

Phát ban, nổi mề đay
Phản ứng này xảy ra sau khi trẻ được tiêm mũi sởi, quai bị hay thủy đậu. Tuy nhiên, các mẹ cũng không nên lo lắng vì chúng sẽ biến mất sau 1 – 2 ngày.

Mẹ nên đưa bé đến cơ sở y tế ngay nếu thấy dấu hiệu sau:

  • Trẻ sốt cao trên 38,5 độ và không có dấu hiệu thuyên giảm
  • Sốt kèm co giật
  • Trẻ biếng ăn, bỏ bó, nôn tất cả mọi thứ kể cả nước
  • Người tím tái, mất ý thức, li bì

TRẦN HỒ TRUNG TÍN
PHÒNG ĐIỀU DƯỠNG
BỆNH VIỆN NHI ĐỒNG THÀNH PHỐ